အရစၥတိုတယ္ (Aristotle) (ဘီစီ ၃၈၄-၃၂၂)
●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●
ေရွးေခတ္ကမၻာတြင္ အႀကီးက်ယ္ဆုံးေသာ ေတြးေခၚပညာရွင္ႏွင့္ သိပၸံပညာရွင္ျဖစ္သည္။ ရိုးရိုးယုတၱိေဗဒ (Formal Logic) ျဖင့္ ဒႆနိကေဗဒ ကို ရွုေထာင့္ေပါင္းစုံမွ အသက္သြင္းသူအျဖစ္ ေက်ာ္ၾကားသည္။ ။
အရစၥတိုတယ္ အား ဘီစီ ၃၈၄တြင္ ယေန႔ မက္စီဒိုးနီးယားနိုင္ငံ၊စတာဂီရာ(Stagira)တြင္ ဖြားျမင္သည္။ ဖခင္မွ ထင္ရွားသည့္ ေဆးဆရာတစ္ဦး ျဖစ္သည္။ အသက္ ၁၇ ႏွစ္တြင္ ပေလတို(Plato)၏ အကယ္ဒမီေက်ာင္းတြင္ တက္ေရာက္ကာ ထိုေခတ္က အထက္တန္းက်သည့္ ပညာရပ္မ်ားကို ဆည္းပူးသည္။ ထိုအခ်ိန္မွစကာ ပေလတို ကြယ္လြန္သည့္ ေနာက္ပိုင္းထိ စုစုေပါင္း ႏွစ္၂၀ ၾကာ ထိုေက်ာင္းတြင္ ေနထိုင္ခဲ့သည္။ ဖခင္ထံမွ ဇီဝေဗဒ သေဘာတရားမ်ားကို သေဘာက်သည့္အေလၽွာက္ လက္ေတြ႕သိပၸံကို ဦးစားေပးရန္ အေတြးရခဲ့ဟန္တူသည္။ ပေလတိုထံတြင္ တပည့္ခံစဥ္ကလည္း ဒႆနိကေဗဒဆိုင္ရာ ေဈးကစားျခင္း (Philosophical Specylation)ကိုအထုံရခဲ့သည္။
ဘီစီ ၃၄၂ တြင္ မက္စီဒိုးနီးယားသို႔ ျပန္ေရာက္လၽွင္ ဘုရင္ ဖိလစ္၏ဖိတ္ၾကားမွုေၾကာင့္ ထိုစဥ္က အသက္ ၁၃ ႏွစ္သာရွိေသးသည့္ အလက္ဇႏၵား ၏ဆရာအျဖစ္ တာဝန္ယူ သင္ၾကားေပးခဲ့သည္။ ေနာင္ ၇ႏွစ္ေက်ာ္အၾကာ အလက္ဇႏၵားမင္းျဖစ္လၽွင္ ေအသင္သို႔ ျပန္လာၿပီး လီစီယမ္ (Lyceum) အမည္ရွိ ကိုယ္ပိုင္ေက်ာင္းေတာ္ကို တည္ေထာင္ကာ ၁၂ ႏွစ္ ေနထိုင္ျပန္သည္။ ထို ၁၂ႏွစ္အတြင္း အလက္ဇႏၵားက တိုက္သမၽွစစ္ပြဲတိုင္းနိုင္၍ ေတြ႕သမၽွေသာ အေရွ႕တိုင္းမွ တိရစၧာန္၊ အပင္၊ ပစၥည္းပစၥယတို႔ကို ေက်ာင္းအတြက္ သုေတသန လုပ္ရန္ ေထာက္ပံ့ေပးသည္။ တစ္ႀကိမ္က အရစၥတိုတယ္၏ တူတစ္ေယာက္က အလက္ဇႏၵားကို လုပ္ႀကံရန္ စီစဥ္ေၾကာင္း ေပၚသျဖင့္ အရစၥတိုတယ္ကိုပါ သတ္ရန္စဥ္းစားေသးသည္ ဟုဆိုသည္။
ဘီစီ ၃၂၃ တြင္ အလက္ဇႏၵားေသေသာ္ ေအသင္တြင္ မက္စီဒိုးနီးယားဆန႔္က်င္ေရးသမား ဂရိမ်ိဳးခ်စ္တို႔ အာဏာရလာျပန္သည့္အတြက္ မက္စီဒိုးနီးယားလူမ်ိဳး ျဖစ္သည့္ အရစၥတိုတယ္မွာ အေနအထိုင္ ခက္ခဲလာသည့္ သေဘာတြင္ရွိသည္။ အသက္ ၆၇ႏွစ္အရြယ္ရွိ ဆိုကေရးတီးစ္ (Socrates) ကဲ့သို႔ အျဖစ္ဆိုးမ်ိဳး မိမိမၾကဳံရန္ ဉာဏ္ျဖင့္ဆင္ျခင္ၿပီး ေအသင္မွခြာရသည္။ ထိုသို႔ ထြက္ေျပး ပုန္းေအာင္းေနရင္း ဘီစီ ၃၂၂၊ အသက္ ၆၂ႏွစ္တြင္ ကြယ္လြန္ရွာသည္။
ကြယ္လြန္ခ်ိန္တြင္ က်မ္းစာေပါင္း ၄၇က်မ္းတိတိ က်န္ရစ္သည္။ စြယ္စုံက်မ္းမ်ားဟု ဆိုရေလာက္ေအာင္ပင္ ဂႏၶဝင္စာေပ၊ နကၡတၱေဗဒ၊ ဇီဝေဗဒ၊ သတၱေဗဒ၊ ပထဝီဝင္၊ ႐ူပေဗဒ၊ ခႏၶာေဗဒ (Anatomy)၊ ဇီဝကမၼေဗဒ (physiology) တို႔အျပင္ အျခားအျခားေသာ သူ၏သိပၸံေတြ႕ရွိခ်က္ မ်ားစြာတို႔ကို ေရးသား ခ်န္ရစ္ေပးခဲ့သည္။
Crd- Original uploader
Credit : ေက်ာင္းလြယ္အိတ္
No comments:
Post a Comment