ေဒါသရဲ႕ ေကာင္းက်ိဳးမ်ား

ေဒါသရဲ႕ေကာင္းက်ိဳးမ်ား

--------------------

ေဒါသ လို႔ ေျပာလိုက္ၿပီဆိုတာနဲ႔ ႐ိုင္းစိုင္းေသာ... မေကာင္းေသာ စိတ္ခံစားခ်က္လို႔ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ျမင္တတ္ၾကပါတယ္။ သို႔ေသာ္ ေဒါသရဲ႕ အေပါင္း လကၡဏာ ေဆာင္တဲ့ အရည္အခ်င္းေတြ ရွိပါေသးတယ္။ ဒီပို႔စ္ထဲမွာ အဲ့ဒါေလးေတြ ထုတ္ေျပာသြားပါရေစ။

ေဒါသကို ေရွာင္မယ့္ ရႈေထာင့္ကေန ၾကည့္ရင္ "ဘာ့ေၾကာင့္ ေရွာင္ရမယ္" ဆိုတာကေတာ့ ယဥ္ေက်းမႈ အဆင့္အတန္း ျမင့္မားတဲ့ ဘယ္နယ္ပယ္မွာ မဆို ေျပာျပစရာ မလိုေအာင္ အားလံုးသိၿပီး ျဖစ္ေလာက္မွာပါ။

ေဒါသဟာ မိမိစိတ္ကို ၫွိဳးႏြမ္းေစတယ္။ မဟုတ္တာ မွန္သမွ် ေပါက္ကရေတြ လုပ္လာေစတယ္။ ေရရွည္ေတြ ေရတိုေတြ ၾကည့္မေနေတာ့ဘူး။ မိမိကိုယ္ကိုပါ ဖ်က္ဆီးပစ္ႏိုင္ပါတယ္။

ဒါ့ေၾကာင့္ ယဥ္ေက်းမႈ အဆင့္အတန္း ျမင့္မားလာတဲ့အခါ လူသားေတြဟာ ေဒါသကို ထိန္းစရာ တစ္ခုလို စတင္ သေဘာထားလာခဲ့ၾကပါတယ္။

ေဒါသဟာ ထုတ္ျပစရာ မဟုတ္။ က်ိဳးေၾကာင္းမခ်ိန္တတ္ဘူး။ ေလသံေလးေတာင္ မဟသင့္ဘူး။ စသျဖင့္ စည္းေတြ ေဘာင္ေတြ ေပၚလာခဲ့ၿပီးပါၿပီ။

သို႔ေသာ္... လူသားေတြရဲ႕ ခံစားခ်က္တိုင္းမွာ ျပင္ပလကၡဏာ ဆိုတဲ့ ကၽြန္ေတာ္တို႔ အျမင္ေတြ ရွိၾကသလို သဘာဝ လကၡဏာ ဆိုတဲ့ ကၽြန္ေတာ္တို႔ မျမင္ႏိုင္တဲ့ အက်ိဳး အာနိသင္ေတြ ရွိပါေသးတယ္။

(၁) ေဒါသဟာ အေရးေပၚသံုး ခြန္အား ျဖစ္တယ္။

တစ္ခါတစ္ရံမွာ ၾကားဖူးၾကမယ္ ထင္တယ္။ ေဒါသကို အေကာင္းဘက္ လွည့္သံုးတတ္ရင္ အက်ိဳးရွိတယ္ဆိုတာ။ တကယ္လဲ ဟုတ္ပါတယ္။ ေဒါသဆိုတာ အတက္ သဘာဝ ခြန္အား သေဘာကို ေဆာင္တယ္။ သံုးတတ္ရင္ အတံုးအရံုးလဲေနရာက ထူထူေထာင္ေထာင္ ျဖစ္လာေစမယ့္ စိတ္ခြန္အား တစ္ပုဒ္ ျဖစ္တယ္။

၂၀၁၀ ခုႏွစ္က သုေတသန တစ္ခုမွာ ဆိုရင္ လူေတြကို သူတို႔ လုပ္တဲ့ အလုပ္ေၾကာင့္ ရလာမယ့္ ဆုလာဘ္ကို ျပတယ္။ တခ်ိဳ႕ကိုေတာ့ ဆုလာဘ္ မျပခင္.. ေဒါသ ထြက္ေအာင္ စိတ္ကို လႈံ႕ေဆာ္ပစ္ပါတယ္။ ဒီမွာ ေဒါသမထြက္တဲ့ အုပ္စုထက္ ေဒါသထြက္ေနတဲ့ အုပ္စုဟာ ဆုလာဘ္ကို ရယူလိုစိတ္ ပိုျပင္းျပေၾကာင္း စစ္တမ္းေကာက္ခဲ့ဖူးပါတယ္။ (Aarts et al., 2010).

ဒါ့ေၾကာင့္ မိမိ အတြက္ အက်ိဳးရွိေစမယ့္ တစ္စံုတစ္ခုကို ယွဥ္ၿပိဳင္ရယူၾကတိုင္းမွာ ေဒါသသမားေတြက ႏွာတစ္ဖ်ားသာတတ္တယ္။ ဒီလို ဗ်ဴဟာက်က် ေဒါသကို တည္ေဆာက္ႏိုင္ရင္ မိမိလိုရင္ လိုသလို အရံသင့္ ထုတ္သံုးလို႔ရမယ့္ အေရးေပၚ ခြန္အား တစ္မ်ိဳးကို ကၽြန္ေတာ္တို႔ ပိုင္ဆိုင္ႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။

(၂) ေဒါသႀကီးသူေတြဟာ အေကာင္းျမင္သမားေတြ ျဖစ္တယ္။

နည္းနည္းေတာ့ နားေထာင္ရတာ တစ္မ်ိဳး ျဖစ္ေနမယ္ ထင္တယ္။ သို႔ေသာ္ ေဒါသႀကီးသူေတြမွာ ေပ်ာ္တတ္သူေတြနဲ႔ တူတဲ့ အဂၤါရပ္ တစ္ခု ရွိၿပီးေတာ့ ဒါကေတာ့ အေပၚမွာ ေျပာခဲ့တဲ့ အေကာင္းျမင္စိတ္ ရွိၾကျခင္းပဲ ျဖစ္တယ္။

အၾကမ္းဖက္တိုက္ခိုက္ေရးကို ေၾကာက္ရြံ႕တဲ့ ကိစၥအေပၚ ၂၀၀၃ ခုႏွစ္တုန္းက ၉/၁၁ ကုန္သြယ္ညီေနာင္ တိုက္ခိုက္ခံရအၿပီး ေကာက္ယူခဲ့တဲ့ စစ္တမ္းတစ္ခု ရွိပါတယ္။ (Lerner et al., 2003)

ဒီစစ္တမ္းမွာ ေဒါသထြက္ေနတဲ့ လူစုဟာ အနာဂတ္မွာ တိုက္ခိုက္ခံရဖို႔ လံုးဝ မလိုလားၾကတဲ့ လူေတြ ျဖစ္ၾကတာကို ေတြ႕ရပါတယ္။ အျခားတစ္ဖက္မွာေတာ့ ေၾကာက္လန္႔ေနတဲ့ လူအုပ္ႀကီး ရွိၿပီး သူတို႔ အားလံုးရဲ႕ တူညီတဲ့ အျမင္က ထပ္တိုက္ခိုက္ ခံရေတာ့မွာပဲ။ အနာဂတ္ ပ်က္စီးသြားၿပီ ဆိုတဲ့ အဆိုးျမင္ ရႈေထာင့္သာ ျဖစ္ေနတာကို ေတြ႕ခဲ့ရပါတယ္။

(၃) ေဒါသဟာ ဆက္ဆံေရးကို အက်ိဳးျဖစ္ထြန္းေစတယ္။

ေဒါသဟာ တစ္စံုတစ္ေယာက္က မိမိအေပၚ အမွား က်ဴးလြန္မိတဲ့အခါ ခ်က္ခ်င္း ေပၚလာတဲ့ သဘာဝအေလ်ာက္ တံု႔ျပန္မႈ ျဖစ္တယ္။

ဒါ့ေၾကာင့္ ေဒါသဟာ ျပန္ညႇိလိုျခင္း.. သေဘာထားမတူေၾကာင္း အခ်က္ေပးျခင္း.. လကၡဏာ ရွိပါေသးတယ္။

၁၉၉၀ ခုႏွစ္က ျပဳလုပ္ခဲ့တဲ့စစ္တမ္းေတြအရ ေဒါသကို ထိန္းၿပီး မေက်နပ္ေၾကာင္း ထုတ္မေျပာပဲ ေရငံုႏႈတ္ပိတ္ ေနၾကတဲ့ ခ်စ္သူေတြ လင္မယားေတြဟာ ကြဲၾက ကြာၾက ျဖစ္ဖို႔ ရာႏႈန္းအလြန္မ်ားပါသတဲ့။ (Baumeister et al., 1990).

ဒါ့ေၾကာင့္ မိမိဟာ လက္တြဲေဖာ္ကို ထုတ္ေဖာ္ျပတဲ့ ေဒါသဟာ ျပန္ညႇိယူဖို႔... အေျဖရွာဖို႔ ေရွးရႈလာတဲ့ ေဒါသ ျဖစ္ခဲ့မယ္ ဆိုရင္ ဆိုးက်ိဳးထက္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး စတင္လာမွာ ျဖစ္လို႔ ေရရွည္မွာ လက္တြဲခိုင္ၿမဲေစမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

(၄) ေဒါသဟာ လြန္တဲ့အခါ ဆင္ျခင္မႈဉာဏ္ကို ျဖစ္ေစတယ္။

၁၉၉၇ ခုႏွစ္တုန္းက အေမရိကန္နဲ႔ ႐ုရွားေတြကို ေခၚၿပီး လတ္တေလာ ထြက္မိတဲ့ ေဒါသေတြက မိမိ အခုအေနအထားကို ဘယ္လို သက္ေရာက္ေနေၾကာင္း သံုးသပ္ခိုင္းၾကည့္ဖူးတယ္လို႔ သိရပါတယ္။ (Kassinove et al., 1997).

ဒီထဲက ၅၅% က ေျဖၾကားခ်က္ေတြအရ.. ေဒါသ ထြက္ၿပီး ေနာက္မွာ ပိုမိုေကာင္းမြန္တဲ့ ပိုမိုတည္ၿငိမ္တဲ့ အေနအထားကို တည္ေဆာက္ ႏိုင္လာခဲ့ေၾကာင္း သိရွိရပါတယ္။

သံုးပံုတစ္ပံုကေတာ့ မိမိေဒါသက လြန္က်ဴးမိတဲ့ အမွားေၾကာင့္ သံေဝဂရလို႔ ဘဝတစ္ဆစ္ခ်ိဳး ဆန္တဲ့ ေျပာင္းလဲမႈ အေၾကာင္းတစ္ခုလို႔ေတာင္ တင္ျပသြားပါတယ္။

ဒါ့ေၾကာင့္ ေဒါသထြက္ေနတဲ့အခ်ိန္မွာ ဘာ့ေၾကာင့္ထြက္ရတယ္။ ဘယ္ေလာက္ ျပင္းထန္ေနတယ္ သိႏိုင္မယ္ ဆိုရင္ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ဘဝ တိုးတက္ေစမယ့္ သင္ခန္းစာေကာင္း တစ္ခု ျဖစ္လာႏိုင္ပါတယ္။
 
(၅) ေဒါသဟာ တိုက္ခိုက္ျခင္းကို ေလ်ာ့နည္းေစတယ္။

မ်ားေသာအားျဖင့္ destructive anger ေတြဟာ တိုက္ခိုက္ျခင္းနဲ႔ ယွဥ္တြဲၿပီး လာေလ့ရွိသေလာက္ constructive anger လို႔ဆိုတဲ့ ဗ်ဴဟာက်က် တည္ေဆာက္လာေသာ ေဒါသေတြဟာ ကိုယ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ထိခိုက္ဖို႔ မရည္ရြယ္ဘူး။

မိမိ ပတ္ဝန္းက်င္ကို တဒဂၤ လႈပ္ခတ္သြားေစရံု အလြန္ျပင္းထန္တဲ့ အခ်က္ေပးျခင္း တစ္ခု အေနနဲ႔ လုပ္ေဆာင္တဲ့အတြက္ေၾကာင့္ ျပႆနာဟာ ကိုင္တြယ္ ေျဖရွင္းဖို႔ လူအမ်ားကို စုေဝးၿပီးသား ျဖစ္ေစပါတယ္။

ဒီအခ်က္ေပးသံေၾကာင့္ပဲ သက္ဆိုင္ရာ လူအသီးသီးဟာ ေအးၿငိမ္းသြားေစဖို႔ မိမိႏိုင္သေလာက္ အၾကံဉာဏ္ေတြ လိုအပ္ခ်က္ေတြ ကိုင္ၿပီး လာေရာက္ ၿငႇိမ္းသတ္ေလ့ ရွိၾကပါတယ္။

(၆) ေဒါသဟာ အေပးအယူ လုပ္တဲ့ အခ်ိန္မွာ ထြက္ရင္ အေကာင္းဆံုး ထိုးစစ္ ျဖစ္ေစတယ္။

မမွ်တတဲ့ ယွဥ္ၿပိဳင္မႈ တသ္ခုမွာ နိမ့္က်တဲ့လူအဖို႔ ေဒါသထြက္ လိုက္ျခင္းက အသားလြတ္ အေပၚစီး ေရာက္ေနသူနဲ႔ တန္းတူ ျဖစ္သြားႏိုင္စြမ္း ရွိပါေသးတယ္။

စစ္တမ္းတစ္ခုမွာ ေဒါသထြက္ေနတဲ့လူနဲ႔ ေပ်ာ္ေနတဲ့လူ ၂ ေယာက္ မွ်တေလ်ာက္ပတ္တဲ့ လိုအပ္ခ်က္ေတြကို ယွဥ္ၿပိဳင္ေတာင္းဆို ေစခဲ့ရာမွာ လူထုက ေဒါသထြက္ေနတဲ့လူကို ဦးစားေပး ေရြးခ်ယ္ သြားပါေသးတယ္။ (Van Kleef et al., 2002).

စဥ္းစားရန္။ ေဒါသဟာ အဆိုး ခံစားခ်က္လား။ သိမ္ေမြ႕သေလာက္ ခက္ထန္တဲ့ သဘာဝ တံု႔ျပန္မႈ တစ္ခုပဲလား။

အထက္မွာဆိုခဲ့သလို ေဒါသဟာ အေရးေပၚသံုးခြန္အား... အေကာင္းျမင္စိတ္ ရွိသူရဲ႕ ခံစားခ်က္... ဆက္ဆံေရး ေကာင္းမြန္ေစျခင္း... ထြက္ၿပီးတဲ့အခါလဲ ဆင္ျခင္မႈ လိုက္ျခင္း... တိုက္ခိုက္ျခင္းကို ေလ်ာ့နည္းေစျခင္း... အေကာင္းဆံုးထိုးစစ္ တို႔ ျဖစ္သလိုပါပဲ...

ေဒါသဟာပဲ လြယ္လင့္တကူ ခ်ိဳးဖဲ့ပစ္ႏိုင္တဲ့ လက္နက္... အတိုင္းအဆမဲ့တဲ့ မီးၫြန္႔... မေကာင္းဆိုးဝါး စ႐ိုက္... စသျဖင့္လည္း ျဖစ္ေနတာ ျငင္းမရပါဘူး။

တကယ္ေတာ့ ေဒါသ ထြက္တဲ့လူတစ္ေယာက္ဟာ ေပ်ာ္ရႊင္မႈေတြ ဆိတ္သုဥ္း သြားျခင္းနဲ႔ အေလာတလ်င္ အားထုတ္လိုျခင္း ခံစားခ်က္ ၂ ခု ၿပိဳင္ျဖစ္ေနျခင္း ျဖစ္လို႔ ေပ်ာ္ရႊင္မႈ ေပ်ာက္ဆံုးတဲ့ အေလ်ာက္ အမွားေတြကို လူတကာထက္ ပိုျမင္လာေစတယ္။

ဒီျမင္မိတဲ့အမွားကို အမွန္ ပကတိ အတိုင္း ထုတ္ေဖာ္တာမ်ိဳး ျဖစ္တဲ့အတြက္ေၾကာင့္ မသံုးတတ္ရင္ေတာ့ အလြန္ အႏၲရာယ္မ်ားတာ မွန္ပါတယ္။

ဒါ့ေၾကာင့္ destructive anger ဆိုတဲ့ ဖ်က္ဆီးလိုေသာ ေဒါသရယ္... constructive anger ဆိုတဲ့ ဗ်ဴဟာက် ေဒါသကို တည္ေဆာက္ျခင္းရယ္ ခြဲေျပာမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

ဗ်ဴဟာက် ေဒါသကို တည္ေဆာက္ျခင္းမွာ မျဖစ္မေန ပါဝင္တဲ့ အဂၤါရပ္ေတြကေတာ့..

(၁) ေဒါသထြက္ေစေသာ ပုဂၢိဳလ္ သို႔မဟုတ္ အေျခအေနဟာ မ်က္ေမွာက္မွာ ရွိေနျခင္း

(၂) မိမိကို လာၿပီး အမွား က်ဴးလြန္ထားခံရျခင္း

(၃) ျပန္တည့္မတ္လိုစိတ္သာ ေရွးရႈျခင္း

ဒီ (၃) ခ်က္ ျဖစ္ပါတယ္။

ဒီသံုးခ်က္ အရ တည္ေဆာက္လာမယ့္ ေဒါသဟာ အသံုးမွန္ကန္ရင္ မိမိအတြက္ ကာကြယ္ေရး လက္နက္ တစ္ခု ျဖစ္လာမွာပါ။

သို႔ေသာ္ ထိန္း၍ေတာ့ သံုးဖို႔ လိုတယ္။ ဘာလို႔လဲ ဆိုရင္ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ပတ္ဝန္းက်င္မွာ ေဒါသရဲ႕ ေကာင္းက်ိဳးကို လက္ခံႏိုင္သူအား အလြန္နည္းေနေသးတယ္ေလ။

- မွတ္စုၾကမ္း #kyawnge
Credit