တ႐ုတ္ျပည္၏ တည္ဆဲဥပေဒအရ ေသဒဏ္ခ်မွတ္ႏိုင္ေသာျပစ္မႈမ်ား

တ႐ုတ္ျပည္၏ တည္ဆဲဥပေဒအရေသဒဏ္ခ်မွတ္ႏိုင္ေသာျပစ္မႈ

#ေသဒဏ္က်ႏိုင္ေသာျပစ္မႈမ်ား

အမ်ဴိးသားလံုျခံဳေရးကို ေဘးအႏၲရာယ္ျဖစ္ေစႏိုင္ေသာ ျပစ္မႈမ်ား က်ဴးလြန္ျခင္း

၁။ ႏိုင္ငံေတာ္သစၥာေဖာက္မႈ
၂။ ခြဲထြက္ေရးဝါဒီမ်ား
၃။ လက္နက္ကိုင္ပုန္ကန္ျခင္း/အဓိက႐ုဏ္မ်ား ဖန္တီးျခင္း
၄။ ရန္သူမ်ားႏွင့္ ပူေပါင္းျခင္း
၅။ သူလွ်ဴိအျဖစ္လုပ္ကိုင္ေဆာင္ရြက္ျခင္း
၆။ ႏိုင္ငံေတာ္အဆင့္ ထိပ္တန္းလွ်ဳိ႕ဝွက္ခ်က္မ်ားကို ေရာင္းခ်ျခင္း
၇။ ရန္သူမ်ားထံ ေထာက္ပံ့ေရးပစၥည္းမ်ား ေထာက္ပံ့ေပးျခင္း

အမ်ားျပည္သူတို၏ လံုျခံဳေရးကို အႏၲရာယ္ျဖစ္ေစေသာ ျပစ္မႈမ်ား

၈။ မီးရိႈ႕ျခင္း/ မီးေလာင္ေစရန္ တမင္ၾကံစည္ျခင္း
၉။ ေရႀကီးျခင္း/ တမင္ႀကီး ေရႀကီးေအာင္ ၾကံစည္ျခင္း
၁၀။ လူသတ္မႈက်ဴးလြန္ျခင္း
၁၁။ ဗံုးခြဲျခင္း/ ဗံုးခြဲတိုက္ခိုက္ျခင္း
၁၂။ အဆိပ္မ်ား ျဖန္႔ေဝျခင္း
၁၃။ ေဘးအႏၲရာယ္ျဖစ္ေစေသာ ပစၥည္းမ်ား ျဖန္႔ျဖဴးျခင္း (ဥပမာ ေရဒီယိုဓာတ္သတၱိႂကြပစၥည္းမ်ား၊ ေရာဂါဘယျဖစ္ေစေသာ ပစၥည္းမ်ား)
၁၄။ အမ်ားျပည္သူေဘးကင္းေရးက္ို ေဘးအႏၲရာယ္ျဖစ္ေစျခင္း
၁၅။ လွ်ပ္စစ္ဓာတ္အားေပးလုပ္ငန္းမ်ားကို ဖ်က္ဆီးျခင္း
၁၆။ ေပါက္ကြဲေစတတ္ေသာပစၥည္းမ်ားကို (ဓာတ္ေငြ႕၊ ဓာတ္ဆီ စသည္ျဖင့္ မီးေလာင္လြယ္ေသာပစၥည္းမ်ား) အသံုးျပဳ၍ ဖ်က္ဆီးျခင္း
၁၇။ ေလယာဥ္ျပန္ေပးဆြဲျခင္း
၁၈။ တားျမစ္ပစၥည္းမ်ားကို သယ္ပို႔ေပးျခင္း/ ေရာင္းခ်ျခင္း (ဥပမာ စစ္လက္နက္၊ ေပါက္ကြဲေစတတ္ေသာ ပစၥည္းမ်ား)
၁၉။ တရားမဝင္ပစၥည္းမ်ား ထုတ္လုပ္ျခင္း၊ ေရာင္းခ်ျခင္း၊ အႏၲရာယ္ရွိေသာ ပစၥည္းမ်ားအား တရားမဝင္ သိုေလွာင္ထားျခင္း
၂၀။ ေပါက္ကြဲေစတတ္ေသာ/ အႏၲရာယ္ရွ္ိေသာ ပစၥည္းမ်ားကို ခိုးယူျခင္း
၂၁။ စစ္လက္နက္မ်ား၊ လက္နက္ခဲယမ္းမ်ား ခိုးယူျခင္း

စီးပြားေရးဆိုင္ရာျပစ္မႈမ်ား

၂၂။ ေဆးဝါးအတုမ်ား ထုတ္လုပ္ျခင္း/ ေရာင္းခ်ျခင္း
၂၃။ ေဘးဥပါဒ္ျဖစ္ေစေသာ စားေသာက္ကုန္ပစၥည္းမ်ားကို ထုတ္လုပ္ျခင္း/ ေရာင္းခ်ျခင္း

လူတစ္ဦးတစ္ေယာက္အား ေဘးအႏၲရာယ္ျဖစ္ေစေသာ ျပစ္မႈမ်ား

၂၄။ လူသတ္မႈ/ တမင္ရည္ရြယ္ခ်က္ရွိရွိ လူသတ္ျခင္း
၂၅။ တမင္ရည္ရြယ္ခ်က္ရွိရွိ ကိုယ္ထိလက္ေရာက္ က်ဴးလြန္ျခင္း
၂၆။ မုဒိန္းမႈ/ မုဒိန္းက်င့္ျခင္း
၂၇။ ျပန္းေပးဆြဲျခင္း
၂၈။ လူကုန္ကူးျခင္း/ လူေမွာင္ခိုကူးျခင္း
၂၉။ ဓားျမတိုက္ျခင္း/ လုယက္ျခင္း

တည္ဆဲအမိန္႔မ်ားကို ခ်ဴိးေဖာက္ျခင္း

၃၀။ ေထာင္ေဖာက္ျခင္း/ ေထာင္ေဖာက္ေျပးျခင္း
၃၁။ ေထာင္ကို ဝင္ေရာက္စီးနင္းျခင္း
၃၂။ မူးယစ္ေဆးဝါးမ်ားကို ေမွာင္ခိုကူးျခင္း၊ သယ္ေဆာင္ျခင္း၊ ျဖန္႔ျဖဴးေရာင္းခ်ျခင္း၊ ထုတ္လုပ္ျခင္း

အမ်ဴိးသားကာကြယ္ေရးႏွင့္ သက္ဆိုင္ေသာ ျပစ္မႈမ်ား

၃၃။ စစ္ဘက္ဆိုင္ရာ စစ္လက္နက္ပစၥည္းမ်ား၊ ဆက္သြယ္ေရးပစၥည္းမ်ား၊ စစ္ဘက္ဆိုင္ရာ ကိရိယာမ်ား၊ အေဆာက္အအံုမ်ားကို ဖ်က္ဆီးျခင္း
၃၄။ အဆင့္မမွီ၊ အရည္အေသြးမျပည့္မွီေသာ စစ္ဘက္ဆိုင္ရာ ကိရိယာမ်ား၊ စစ္လက္နက္ပစၥည္းမ်ားကို ေထာက္ပံ့ေပးျခင္း (လက္နက္ကုမၸဏီႀကီးမ်ား)

လာဘ္ေပးလာဘ္ယူျခင္းႏွင့္ ျခစားမႈမ်ား

၃၅။ အလြဲသုံးစားျပဳလုပ္ျခင္း (အာဏာ၊ ရာထူးကို အသံုးခ်ၿပီး မေလ်ာ္မကန္ျပဳလုပ္သူမ်ား)

စစ္စည္း၊ က်င့္ဝတ္မ်ားကို ေဖာက္ဖ်က္သူမ်ား (စစ္ဘက္ဆိုင္ရာ စစ္သည္၊ အရာရွိမ်ားအတြက္သာ)

၃၆။ အမိန္႔မနာခံျခင္း/ အာဏာဖီဆန္ျခင္း
၃၇။ စစ္ဘက္ဆိုင္ရာသတင္းမ်ားကို ဖံုးကြယ္ထားျခင္း၊ သတင္းအမွားေပးျခင္း
၃၈။ အမိန္႔ေပးမွားယြင္းျခင္း
၃၉။ လက္နက္ခ်အညံ့ခံျခင္း
၄၀။ အမိန္႔မရေသးပဲ ေလယာဥ္ (သို႔မဟုတ္) သေဘၤာမွ စြန္႔ခြာထြက္ေျပးျခင္း
၄၁။ စစ္ဘက္ဆိုင္ရာလွ်ဴိ႕ဝွက္ခ်က္မ်ားကို ေရာင္းခ်ျခင္း
၄၂။ စစ္လက္နက္ပစၥည္းမ်ား (သို႔) ေထာက္ပံ့ေရးပစၥည္းမ်ားကို ခိုးယူျခင္း
၄၃။ စစ္လက္နက္ပစၥည္းမ်ား (သို႔) ေထာက္ပံ့ေရးပစၥည္းမ်ားကို တရားမဝင္ေရာင္းခ်ျခင္း/ လႊဲေျပာင္းေပးအပ္ျခင္း
၄၄။ စစ္မက္ျဖစ္ပြားရာနယ္ေျမအတြင္းမွ အျပစ္မဲ့ျပည္သူမ်ားကို သတ္ျဖတ္ျခင္း (သို႔မဟုတ္) ျပည္သူမ်ားထံမွ သူတို႔ပိုင္ဆိုင္ေသာ ပစၥည္းမ်ားကို လုယက္ျခင္း
၄၅။ သူရဲေဘာေၾကာင္ျခင္း (ထိုျပစ္မႈမွာ စစ္ေျမျပင္အတြင္းမွာပင္ စီရင္ႏိုင္သည္။)

ေသဒဏ္ေပးနည္း

ျပည့္သူ႔တရားရံုးမွ ေသဒဏ္စီရင္ခ်က္ကို ခ်မွတ္ၿပီးပါက ျပည့္သူ႔အစိုးရေရွ႕ေနအား ဆင့္ေခၚၿပီး ေသဒဏ္စီရင္ျခင္းကို ႀကီးၾကပ္ရန္ ေစလႊတ္သည္။ တ႐ုတ္ျပည္တြင္ ေသဒဏ္စီရင္ရာတြင္ ေသနတ္ျဖင့္ ပစ္ခတ္ျခင္း (သို႔မဟုတ္) ေဆးထိုး၍ ေသဒဏ္ေပးျခင္း နည္းလမ္း ၂ မ်ဴိးကို အမ်ားဆံုး အသံုးျပဳၾကသည္။ ေသဒဏ္စီရင္မည့္သူကို ေသဒဏ္စီရင္မည့္ ေနရာသို႔ ေခၚေဆာင္ၿပီးေနာက္ ေသဒဏ္မစီရင္မွီ ေသဒဏ္က်ခံရမည့္သူ၏ ကိုယ္ေရးကိုယ္တာ အခ်က္အလက္မ်ားကို တခါျပန္လည္စစ္ေဆးရသည္။ ထို႔ေနာက္ ေသဒဏ္က်ခံရေတာ့မည့္ ေနာက္ဆံုးအခ်ိန္တြင္ ေသဒဏ္ရခံမည့္သူသည္ စီရင္ခ်က္မည့္အရာရွိ (သို႔မဟုတ္) ဝန္ထမ္းအား ေနာက္ဆံုးအေနျဖင့္ သူမွာၾကားလိုသည့္ စကားမ်ား၊ စာမ်ားကို မွတ္သားသိမ္းဆည္းေပးရသည္။ ယေန႔ေခတ္တြင္ေတာ့ ဗီဒီယိုျဖင့္ မွတ္တမ္းတင္ေပးေလ့ရွိသည္။ စီရင္ခ်က္မခ်ခင္ ေသဒဏ္ေပးရာတြင္ အသံုးျပဳမည့္ ပစၥည္းမ်ားကို အမွားအယြင္း ရွိမရွိ ေသခ်ာေအာင္ စစ္ေဆးၾကရသည္။ ယခုေနာက္ပိုင္းတြင္ ေသဒဏ္ခ်မွတ္ခံရပါက ဗဟိုျပည္သူ႔တရားရံုးခ်ဴပ္ (သို႔မဟုတ္) ႏိုင္ငံေတာ္သမၼတခံ အယူခံခြင့္ ေတာင္းခံႏိုင္သည္။ အကယ္၍ အယူခံခြင့္ေအာင္ျမင္ပါက ေသဒဏ္ဆိုင္းငံ့ခြင့္ ရရွိသည္။ ဆိုင္းငံ့ေသဒဏ္ ၂ ႏွစ္အထိ ေပးထားၿပီး ၾကားကာလအတြင္း အေျပာင္းအလဲမရွိပါက ေသဒဏ္က်ခံရမည္ ျဖစ္သည္။ ကံေကာင္းလြန္းမွသာ တစ္သက္တစ္ကြ်န္းသို႔ ေျပာင္းလဲႏိုင္ၾကသည္။

ေသဒဏ္စီရင္ခ်က္အား လူထုထံ ခ်ျပခြင့္ရွ္ိေသာ္လည္း ေသဒဏ္ေပးေနသည့္ ပံုရိပ္မ်ားကို ျပစ္ဒဏ္က်ရသူ၏ ဂုဏ္သိကၡာကို ကာကြယ္ေပးသည့္အေနျဖင့္ ဖြင့္ခ်ေလ့မရွိေပ။ အျပစ္သားကို ေသဒဏ္စီရင္ၿပီးပါက ျပည္သူ႔တရားရံုးခ်ဴပ္ထံ စီရင္ၿပီးစီးေၾကာင္းကို အစီအရင္ခံရသည္။ ၿပီးလွ်င္ ေသဆံသူ၏ မိသားစုဝင္မ်ားကို အေၾကာင္းၾကားေပးၿပီး သူ၏ ေနာက္ဆံုးမွာတမ္းမ်ားကို ေပးအပ္သည္။

တ႐ုတ္ႏိုင္ငံ၏ တစ္ခ်ဴိ႕ေသာ ေဒသမ်ားတြင္ ေသဒဏ္အား ျပစ္ဒဏ္စီရမည့္ ေနရာမရွိေသာေၾကာင့္ ယာယီေသဒဏ္ေပးမည့္ ေနရာအား အရင္ဦးစြာ စီစဥ္ၾကရသည္။ ေသဒဏ္စီရင္မည့္ ေနရာကို အရင္ဦးစြာ ရွာေဖြသတ္မွတ္ေပးရသည္။ ထို႔ေနာက္ ေသဒဏ္စီရင္မည့္ေနရာကို တားျမစ္နယ္ေျမအျဖစ္ ယာယီသတ္မွတ္ရသည္။ ေသဒဏ္စီရင္မည့္ေနရာကို စည္း ၃ စည္းျဖင့္ ေစာင့္ၾကပ္ၾကရၿပီး၊ ပထမစည္း မီတာ ၅၀ အတြင္း၌ ေသဒဏ္စီရင္မည့္ အဖြဲ႕ဝင္မ်ား၊ မီတာ ၂၀၀ စည္းအတြင္း၌ ဗဟိုျပည္သူ႔ရဲတပ္ဖြဲ႕၊ ၂ ကီလိုမီတာကို အျပင္စည္း၊ လံုျခံဳေရးအရ တားျမစ္စည္းအျဖစ္ သတ္မွတ္ၿပီး ေဒသခံရဲတပ္ဖြဲ႕ဝင္မ်ားက ေစာင့္ၾကပ္ရသည္။ ထိုသို႔ ယာယီစီရင္ခ်က္ခ်မည့္ ေနရာတြင္ ျပည္သူမ်ားအား ေသဒဏ္စီရင္ပံုကို လာေရာက္ၾကည့္ရႈခြင့္မျပဳပဲ တားျမစ္ထားသည္။ ယခင္က ေသဒဏ္စီရင္မည့္ ပါးကြပ္သားအျဖစ္ ဗဟိုျပည္သူ႔ရဲတပ္ဖြဲ႕မွ တပ္သားမ်ားက ေဆာင္ရြက္ၾကရၿပီး ယခုအခါတြင္ ျပည္သူ႔တရားရံုးခ်ဴပ္မွ တရားေရးရဲတပ္ဖြဲ႕မွ အရာရွိမ်ားပါ ေသဒဏ္စီရင္ျခင္းက္ို ေဆာင္ရြက္ေပးလာၾကသည္။

တ႐ုတ္ျပည္မတြင္ ယခုအခါ အဓိကအားျဖင့္ ေသဒဏ္ေပးနည္း ၂ မ်ဴိးကိုသာ က်င့္သံုးေတာ့သည္။ (ယခင္ ဘုရင္ေခတ္မ်ားမွ သမၼတႏိုင္ငံ မင္ေကာ္ေခတ္အထိ တစ္ခ်ဴိ႕ေသာ ေနရာမ်ားတြင္ ေခါင္းျဖတ္သတ္ျခင္း၊ ခါးကိုပိုင္း၍ သတ္ျခင္း စသည့္ ၾကမ္းတမ္းရက္စက္ေသာ နည္းလမ္းမ်ားကို က်င့္သံုးခဲ့ၾကသည္။ ၁၉၄၉ ခုႏွစ္မွစ၍ ယေန႔အထိ ေသနတ္ပစ္အဖြဲဲ႕ျဖင့္ ပစ္ခတ္ၿပီး ေသဒဏ္ေပးျခင္းႏွင့္ ေဆးထိုး၍ ေသဒဏ္ေပးသည့္ နည္းလမ္း ၂ မ်ဴိးကိုသာ က်င့္သံုးခဲ့သည္။ ေဆးထိုး၍ ေသဒဏ္ေပးသည့္ နည္းလမ္းမွာ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုတြင္ က်င့္သံုးသည့္ နည္းလမ္းကဲ့သို႔ပင္၊ အသက္ေသေစႏိုင္ေသာ ေဆး ၃ မ်ဴိးကို ေရာစပ္ၿပီး ခႏၶာကိုယ္ထဲ ထိုးသြင္းေပးျခင္း ျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္ ၁၉၉၆ ခုႏွစ္ ေရာက္မွသာ ေဆးထိုးေသဒဏ္ေပးျခင္းကို စတင္က်င့္သံုးခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္လည္း တ႐ုတ္ျပည္ဟာ ဗန္ကားေပၚတြင္ ေသဒဏ္ေပးသည့္စနစ္ကို စတင္တီထြင္က်င့္သံုးခဲ့သည့္ ႏိုင္ငံျဖစ္သည္။ ေသဒဏ္စီရင္မည့္ ကားသည္ ၂၄ ေယာက္စီး ကားျဖစ္ၿပီး အဓိကရည္ရြယ္ခ်က္မွာ အထက္တြင္ ေျပာခဲ့သည့္ ေသဒဏ္စီရင္မည့္ ေနရာမရွိသည့္ ေဒသမ်ားကို ေစလႊတ္၍ ယာယီစခန္းအျဖစ္ အသံုးခ်ကာ ေသဒဏ္စီရင္ေစျခင္း ျဖစ္သည္။ တစ္ခ်ဴိ႕ေသာ ေဒသမ်ားသည္ အလြန္ေခါင္းပါးျခင္း၊ ရဲတပ္ဖြဲ႕ဝင္အင္အား အလြန္အကၽြံ႕ အသံုးျပဳျခင္း၊ ရဲတပ္ဖြဲ႕ဝင္အင္အား မလံုေလာက္ပါက ျပစ္ဒဏ္စီရင္မည့္ေနရာရွ္ိေသာ ျပည္နယ္မ်ားကို လႊဲေျပာင္းရျခင္း စသည့္ အခက္အခဲမ်ားစြာ ရွိသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ေသဒဏ္စီရင္မည့္ကားမ်ားကို ရာဇဝတ္သားရွိရာ ေဒသသို႔ ေစလႊတ္ျခင္းျဖင့္ ထိုအခက္အခဲမ်ားကို ေျပလည္ေစသည္။ တ႐ုတ္အစိုးရကမူ ထိုကားမ်ားႏွင့္ ပတ္သတ္၍ ရွင္းရွင္းလင္းလင္း မေျပာထားေသာ္လည္း ထိုကားမ်ားသည္ သာမန္ ရဲကားတစ္စီးကဲ့သို႔ပင္ ပံုစံရွိၿပီး ဗန္ကားအရြယ္အစားမွ ၂၄ ေယာက္စီး၊ အေယာက္ ၄၀ စီး အိတ္စ္စပတ္ကား အရြယ္အစားအထိ အမ်ဴိးမ်ဴိးရွိၾကသည္ဟု ယူဆၾကသည္။

ေသဒဏ္စီရင္သည့္ နည္းလမ္း ၂ မ်ဴိးကို ဤသို႔ ထပ္မံခြဲျခားထားျပန္သည္။ ပထမတစ္မ်ဴိးျဖစ္သည့္ ေဆးထိုး၍ ေသဒဏ္ေပးသည့္ နည္းလမ္းမွာ လာဘ္စားျခင္း၊ မသမာေသာ နည္းလမ္းျဖင့္ စီးပြားရွာျခင္း (အဓိကအားျဖင့္ မူးယစ္ေဆးဝါး သယ္ေဆာင္/ေရာင္းဝယ္/ျဖန္႔ေဝျခင္း) စသည့္ ေသဒဏ္က်ႏိုင္သည့္ ျပစ္မႈမ်ားထဲမွ အနည္းငယ္ ေပါ့ေလ်ာ့ေသာ ျပစ္မႈမ်ားတြင္ ဤနည္းလမ္းကို အသံုးျပဳ၍ ေသဒဏ္ေပးသည္။ ဒုတိယတစ္မ်ဴိးမွာ လက္ေျဖာင့္တပ္ဖြဲ႕ျဖင့္ ေသဒဏ္စီရင္သည့္ နည္းလမ္းျဖစ္ၿပီး လူူသတ္မႈ၊ မုဒိန္းမႈ၊ ႏိုင္ငံေတာ္ပုန္ကန္မႈ စသည့္ လံုးဝခြင့္မလႊတ္ႏိုင္ေသာ ႀကီးေလးသည့္ ရာဇဝတ္ျပစ္မႈက်ဴးလြန္သည့္ အျပစ္သားမ်ားကို စီရင္ရာတြင္ အသံုးျပဳသည္။ ၂၀၁၀ ခုႏွစ္မွ စတင္ၿပီး ျပစ္မႈအမ်ားစုကို ေဆးထိုး၍ ေသဒဏ္ေပးသည့္ နည္းလမ္းကိုသာ အမ်ားဆံုး အသံုးျပဳခဲ့ၾကသည္။

#林圛朙「天下第一」
Credit

ႏိုင္ငံမွာ ႏိုင္ငံ့ဥပေဒရွိတယ္၊ အိမ္မွာလဲ အိမ္စည္းကမ္းဆိုတာ ရွိတယ္။ ဘယ္လို စည္းကမ္းဥပေဒမ်ဴိးမဆို ခ်မွတ္ထားရင္ လိုက္နာရမယ္တဲ့။ ငယ္ငယ္က သင္ခဲ့ဖူးတာေလးပါ။